امروز میخواهیم با بخشی از اطلاعات فنی در مورد لاستیک مباحثی را مطرح نماییم با ما همراه باشید…
بسیاری از دارندگان خودرو به درستی نمی دانند که تایر چه نقش مهمی در حرکت خودرو، در ایمنی حرکت و در فرمان پذیری اتومبیل دارد. تایر یکی از بخش های زنده خودرو و به عنوان آخرین عضو گردنده از سیستم انتقال قدرت است که نیاز به مراقبت ویژه برای جلوگیری از حادثه دارد. یکی از موارد قابل توجه در مورد تایر باد لاستیک است. مهمترین توصیه مکانیک ها در این خصوص کنترل ماهانه فشار باد لاستیک است.
فشار باد تایرها بر اساس استانداردهای خاصی تنظیم میشود که خودروسازان در دفترچه راهنمای خودرو آن را اعلام میکنند. معمولا فشار باد لاستیک برای هر خودرو به صورت برچسبی در کنار در طرف راننده یا در صندوق عقب هم مشخص میشود. به گفته کارشناسان لاستیک میزان فشار باد تایر برای خودروهای سواری بین ۳۰ تا PSi35 است.
اگر فشار باد لاستیک پایینتر از میزان اعلام شده باشد، باعث لغزش یا جابه جایی بیش از حد تایر در ناحیه تماس با جاده شده و درنتیجه سبب افزایش حرارت بیش از حد آن میشود. همین مشکل در مورد فشار بیش از حد باد نیزصادق است. درصورتی که فشار باد تایر بلاتر از حد استاندارد باشد تماس لاستیک با جاده ناقص بوده که علاوه بر کاهش عمر تایر میتواند برای سرنشینان خودرو خطر آفرین باشد.
کارشناسان لاستیک توصیه میکنند پیش از حرکت و زمانی که تایر خنک است به تنظیم فشار باد آن اقدام کنید. معمولا پس از رانندگی طولانی ، حرارت و فشار باد افزایش پیدا میکند. بنابراین در این حالت اگر فشار باد تایر از حد توصیه شده بیشتر باشد هیچگاه آن را کم نکنید و پس از خنک شدن، مجددا فشار باد تایر را کنترل کنید.
به طور معمول لاستیکهای موجود در بازار در دو نوع بایاس و رادیال است. در تولید لاستیک های بایاس که از تکنولوژی قدیمی برخوردار هستند (مانند تایر فابریک پیکان) از الیاف و رشته های نخی استفاده میشود. در حالی که در تولید لاستیک های رادیال از رشته های سیمی استفاده میشود.
البته رادیال های نخی هم وجود دارند که از مزایای بیشتری نسبت به رادیال های سیمی برخوردارند. فروشندگان تایر معتقدند که تایرهای بایاس اگر تحت تاثیر نیروهای عمودی قرار بگیرند، سطح تماس آج آنها تغییر شکل داده وبه مرور حالت جمع شده پیدا میکند. این مساله باعث کاهش عمر لاستیک و چسبندگی آن به جاده میشود.
درمقابل تایرهای رادیال به دلیل ساختار محکم وتغییرات اندک شکل آج ها، در پیچ، چسبندگی خوبی بهسطح جاده دارند. این لاستیکها به دلیل به کارگیری رشته های سیمی در ساختار خود، تحمل سرعت بالاتری نسبت به تایرهای بایاس دارند و عمرآنها نسبت به لاستیک های بایاس ۴۰تا۶۰ درصد بیش تر است. توجه داشته باشید که قیمت لاستیک های رادیال بیشتر از نوع بایاس بوده و نوع تایر نیز روی آن حک شده است.
راه تشخیص لاستیک تازه از کهنه : متاسفانه در کشور ما لاستیکهای خارجی بیشماری وجود دارد که بیش از پنج سال از تاریخ ساخت آنها گذشته است. این لاستیکها با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و جاده های پر دست انداز، رعایت نکردن سرعت مطمئنه و خانواده های پر جمعیت و تکمیل ظرفیت کامل خودرو توسط افراد خانواده و… باعث ناامنی میشوند.
لاستیک های انباری هیچ تفاوت ظاهری با یک لاستیک تازه تولید شده ندارند و از نظر شکل ظاهری نمیتوان تشخیص انباری بودن آن را داد. سازندگان تایر خودرو جهت مشخص کردن زمان تولید لاستیک ملزم به ثبت تاریخ ساخت هستند. متاسفانه این تاریخ به گونه ای بر لاستیک درج شده که توسط مصرف کننده به راحتی قابل تشخیص نیست.
در جداره بیرونی لاستیکها یک عدد چهار رقمی درج شده است که مشخص کننده زمان تولید آن است. این عدد بر اساس سال تولید و شماره هفته است. دو رقم اول، بیانگر شماره هفته بوده و دو رقم آخر سال تولید را نشان میدهد. قابل ذکر است مصرف لاستیک هایی که از تاریخ تولید آنها بیش از سه سال میگذرد مناسب نیست.
مطابق عکس بالا، درج عدد ۱۶۰۴ بر روی یک لاستیک یعنی این محصول در هفته شانزدهم سال ۲۰۰۴ تولید شده است. اگر این عدد سه رقمی باشد، به معنای تولید قبل از سال ۲۰۰۰ است. نکته دیگر قابل ذکر در مورد لاستیک های ایرانی این است که در هنگامخرید حتما دارای علامت استاندارد باشند. لاستیک های ایرانی از این دسته هستند که دو نوع در بازار یافت میشوند.
در نوع اول لاستیک ایرانی در دو طرف خود دارای مهر استاندارد است که این نوع لاستیک درجه یک محسوب میشود. اگر لاستیک تنها در یک طرف دارای علامت استاندارد باشد بیانگر این است که درجه دو است. به طور کلی از تایری که بیش از شش سال عمر کرده است هرگز نباید استفاده کرد بنابراین دقت به تاریخ تولید بسیار مهم است.
سایر مشخصات تایر خودرو:
روی دیواره بیرونی هر تایر، اعداد و کدهایی درج شده است که در حقیقت شناسنامه لاستیک خودرو هستند. در زیر مفهوم این عالئم بیان شده است.
۱- اندازه تایر
اندازه لاستیک خودرو با علائمی همچون ۶۵R15/P215 نشان داده میشود که بدین معنی است:
P = تایر خودروی سواری (Passenger)
۲۱۵ = پهنای تایر (بر حسب میلیمتر)
۶۵ = نسبت ارتفاع دیواره لاستیک به پهنای آن
(برحسب میلیمتر)
R = رادیال
۵ = قطر رینگ ( بر حسب اینچ )
۲- حد بارگذاری
این عدد نماینده حداکثر وزنی است که تایر میتواند تحمل کند، هنگامی که حداکثر مقدار مجاز فشار را داشته باشد و بین صفر تا ۲۷۹ متغیر است. برای خودروهای شخصی، عدد حد بارگذاری بین ۷۱ تا ۱۰۰ است، مطابق عکس بالا حد بارگذاری ۹۵ است که معادل ۶۹۰کیلوگرم بار است؛ یعنی این تایر هنگامی که حداکثر فشار باد مجاز را دارد حداکثر ۶۹۰کیلوگرم را میتواند حمل کند.
توجه داشته باشید هرگز لاستیکی را که حد بارگذاری آن کمتر از میزان توصیه شده از سوی سازنده خودروست، روی رینگ نصب نکنید. برای آگاهی از میزان بار قابل تحمل هر شاخص به جدول ۱ مراجعه کنید.
۳- علامت حداکثر سرعت قابل تحمل حداکثر سرعتی که لاستیک میتواند تحمل کند، با یکحرف از A تا Z بیان میشود. برای مثال روی جداره تایر خودروی پراید، نماد H برای سرعت درج شده است که نشان میدهد هنگامی که تایر دارای فشار بار و بارگذاری مناسب است، حداکثر توان حرکت ۲۱۰ کیلومتر در ساعت را داراست.
واضح است اگر تایری تحت تاثیر حداکثر سرعت واقع شود اما فشار باد آن تنظیم نباشد و یا اضافه بار روی آن اعمال شود، آسیب میبیند و یا ممکن است بترکد. برای اطلاع از میزان سرعت هریک از این حروف به جدول ۲ مراجعه کنید.
۴- ترکیبات سازنده تایر این بخش، مواد سازنده لاستیک را توضیح میدهد. مثال:PLY-1=TREAD PLIES STEEL 2+POLYESTER یعنی رویه تایر مرکب از یک رویه پلی استری همراه دو الیه سیم فولادی است.
۵- حداکثر فشار باد و بار تحمیلی به تایر عددی که در مقابل عبارت”حداکثر فشار باد” روی تایر درج میشود، مربوط به بیشترین فشار بادی است که باید لاستیک داشته باشد، وقتی شما میخواهید حداکثر بار قابل تحمل را روی آن تحمیل کنید. این عدد، مقدار فشار باد توصیه شده برای استفاده عادی نیست. مقدار توصیه شده فشار باد تایرها روی یک پلاک که معمولا در لبه داخلی یکی از دو درجلو نصب می شود، نوشته شده است. اگر آن را نیافتید، به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.
۶-تایرهای مخصوص زمستان M+S، MS یا M&S همگی نشانگر این هستند که تایر از استانداردهای لازم جهت حرکت در گل و برف برخوردار است (Mud and Snow). این استانداردها از طرف انجمن سازندگان لاستیک (RMA) تعیین شده است.
۷-مشخصات تحمل حرارت، اصطکاک و دوامیکی از اطلاعاتی که معمولا بر روی تایر وجود دارد، نتایج آزمونی به نام uniform tire quality grading ، یا درجه بندی یکسان کیفیت تایر است. این آزمون اکنون برای تمام لاستیک های خودروهای سواری که در آمریکا به فروش خواهند رفت اجباری است. (لاستیک های مخصوص برف از این قاعده مستثنا هستند.) در این تست سه معیار دوام، اصطکاک و تحمل دما مورد آزمایش قرار میگیرد.
در تست دوام تایر، لاستیک در شرایط یکسان و ویژه ای قرار میگیرد و هرچه عدد اعلام شده بزرگتر باشد نشانگر دوام بیشتر آن لاستیک است. این عدد صرفا یک میزان نسبی است و تنها چیزی که از آن می توان فهمید این است که تایری با درجه ۲۰۰ در شرایط یکسان دو برابر تایری با درجه ۱۰۰ کار میکند.
تست اصطکاک نیز بر اساس توانایی لاستیک در متوقف کردن ماشین روی آسفالت و بتن خیس است. نتیجه تست به صورت AA، A، B و C اعالم میشود که C نشانگر اصطکاک ضعیف است. برای آزمودن تایر از جهت توانایی تحمل دمای بالا، لاستیک را در سرعتهای بالا آزمایش میکنند. برای کسب پایین ترین درجه (C)، لاستیک باید بتواند به مدت ۳۰ دقیقه و در سرعت ۱۳۵ کیلومتر بر ساعت حرکت کند و تغییر شکل و یا خرابی در آن صورت نگیرد.