آسیب های لاستیک و روش های رفع آن
فرسایش و آسیب لاستیک به اشکال متفاوت و در سطوح مختلف بروز میکند. لاستیکها ممکن است به دلایل مختلفی آسیب ببینند و این اتفاق به قدری سریع اتفاق می افتد که گاها راننده نیز متوجه بروز مشکل نمیشود. هر چهقدر هم که شما راننده با احتیاط و ایمنی باشید، این احتمال وجود دارد که تایرهای شما در دورهای از عمر خود در اثر فرسایش، آسیب ببینند. اگر به موقع به احوال لاستیکهای خود رسیدگی نکنید، باید مبلغ زیادی را بابت تعمیر و حتی خرید لاستیک جدید هزینه کنید. البته که آسیب لاستیک ممکن است باعث تصادف و خسارتهای جانی و مالی شود.
همانطور که علم پزشکی میگوید: پاها قلب دوم انسانها هستند، لاستیکها نیز قلب دوم ماشینها هستند. یک لاستیک فرسوده میتواند یک خودروی سالم را به راحتی زمینگیر کند. فرسایش لاستیک، چه ناشی از چاله و خرابیهای جاده باشد، چه ناشی از یک اتفاق یا حادثه ترافیکی، در نوع خود بسیار خطرناک است و شما باید در پی رفع آن باشید.
مهمترین نقش لاستیک این است که با ایجاد یک چسبندگی قابل قبول در جاده به خودرو کمک می کند تا ثبات حرکتی داشته باشد و این چسبندگی در ایجاد کشش در هنگام شتابگیری یا هنگام ترمزگیری بسیار مؤثر است. آسیب لاستیک به این معنی است که تایر دچار مشکلی شده است و اثر حاصل از آن می تواند باعث ناپایداری خودرو شود. از دلایل اصلی انواع آسیب لاستیک میتوان به استفاده بیش از حد از لاستیک، سیستم ترمز ضعیف، مشکل در سیستم تعلیق و رانندگی در مسیرهای ناهموار اشاره کرد. این مشکلات را می توان با تعویض لاستیکها طبق دستورالعمل های سازنده و بازرسی مکرر آنها از نظر سلامت بررسی کنید.
رایج ترین انواع آسیبهای لاستیک عبارتاند از:
- پنچر شدن یا سوراخ شدن لاستیک
- ترکیدن لاستیک
- اِشکال در رینگ
- سایش نامنظم آج لاستیک
- ترک خوردگی سطح لاستیک
- آسیب دیدگی و برآمدگی دیوارههای جانبی لاستیک
ترکیدن لاستیک
مهمترین و خطرناکترین نوع آسیب لاستیک که میتوانید متحمل شوید ترکیدگی لاستیک است. طبق تحقیقات، یکی از مهمترین دلایل تصادفات جادهای، ترکیدن تایر خودرو است که سالانه تعداد زیادی کشته و مجروح بر جای میگذارد. این اتفاق زمانی رخ میدهد که یکپارچگی ساختار دیواره لاستیک به طور کامل از بین میرود و لاستیک توانایی خود را برای نگه داشتن هوای داخل از دست می دهد. ترکیدگی لاستیک تاثیر بهسزایی بر توانایی خودرو در رانندگی دارد و نحوه کنترل آن را کاملاً تغییر میدهد. این اتفاق برای سایر رانندگان در جاده نیز خطرناک است.
غیرممکن است که متوجه ترکیدن لاستیک ماشین خود نشوید! اولا، به احتمال فراوان در حین رانندگی صدای ترکیدن آن را خواهید شنید زیرا باد داخل تایر با فشار بالا ناگهان خارج میشود. اگر صدای ترکیدن لاستیک را نشنیدید، بلافاصله پس از آن متوجه خواهید شد. زیرا با کشیدن فرمان در جهتی که لاستیک ترکیده است، تقریبا کنترل ماشین را بهطور کامل از دست میدهید. قطعا هنگام تردد در جاده و اتوبانها نیز شاهد تکهها و قطعات جدا شده از لاستیک بوده اید که هنگام ترکیدن ترکیدن لاستیک به اطراف پرتاب شدهاند.
در این شرایط خونسرد باشید و ترمز نزنید. از فرمان دادن ناگهانی به خودرو پرهیز کنید، سعی کنید با کاهش سرعت با سنگین کردن دنده خودرو را متوقف کنید. در شرایط حادّتر مکان امنی مثل یک شیب تند پیدا کنید و ناچارا با استفاده از آن خودرو را متوقف کنید.
لاستیک ها به دلایل مختلفی ممکن است ترکیده شوند. یکی از متداولترین آنها کمباد شدن است که باعث میشود لاستیک در زیر وزن خودرو فشرده شود و اصطکاک آن با سطح جاده افزایش مییابد، در نتیجه گرمای شدید باعث انفجار لاستیک میشود. افتادن در چاله های عمیق با سرعت بالا نیز می توانند باعث انفجار لاستیک شوند. دلیل آن وارد شدن وزن کامل خودرو و در نتیجه فشار وزنی بیش از حد روی لاستیک است. در فصل تابستان و در مناطق گرم کشور خصوصا مناطق جنوبی، ترکیدگی لاستیک از جمله اتفاقاتی است که شاهد آن خواهیم بود.
سوراخ یا پنچر شدن لاستیک
پنچری لاستیک یکی دیگر از انواع آسیب لاستیک است و زمانی رخ می دهد که یک جسم تیز و بُرنده از دیواره بیرونی لاستیک وارد تایر می شود. دلیل این اتفاق ممکن است میخ های فولادی، تکههای شیشه، و حتی ترکهای آسفالت باشد. اگر جسمی که باعث سوراخ شدن لاستیک شما میشود به اندازه کافی عمیق باشد، میتواند باعث تخلیه فشار هوای لاستیک شود. زیرا یک سوراخ فرّار برای فشار باد داخل تایر ایجاد میشود. این اتفاق منجر به پنچری کامل خودرو و افزایش احتمال خطرات منجر به فاجعه میشود.
سوراخها معمولا در دو شکل ظاهر میشوند: سوراخهای ریز و تخلیه آهسته باد، سوراخهای بزرگ و تخلیه باد سریع؛ پنچریهای ریز معمولا با بررسی چشمی قابل تشخیص نیستند. این پنچری به شکل آهسته باد تایر را خالی میکنند، یعنی ممکن است خودرو را پارک کنید و هنگام بازگشت با یک لاستیک پنچر مواجه شوید و همانجا نیاز به تعویض آن پیدا کنید. حتی این اتفاق ممکن است در اثر خرابی والف لاستیک نیز رخ بدهد.
پنچریهای درشت آشکارتر هستند، زیرا به سرعت باد لاستیک را خالی کرده و میتوان آن را با یک بررسی چشمی هم تشخیص داد. این نوع پنچری به طور جدی توانایی شما را در رانندگی را کاهش میدهد. پنچر شدن سریع به این معنی است که لاستیک شما به سرعت فشار هوا را از دست میدهد و تاثیرات آن روی هندلینگ وسیله نقلیه شما غیر قابل چشمپوشی خواهد بود، چرا که باعث وارد کردن ضربات کوبشی به خودرو میشود. در این حالت باز هم باید لاستیک را قبل از تعمیر یا پنچرگیری آن، تعویض کنید.
هر وقت متوجه کمشدن باد لاستیک خودرو شدید باید سریعا آن را تعمیر یا تعویض کنید تا باعث وارد آمدن خسارت بیشتر نشود. در چنین شرایطی می توانید لاستیک را با چرخ زاپاس تعویض کنید و به نزدیکترین گاراژ بروید تا لاستیک را پنچرگیری کنید یا حتی یک لاستیک جدید بخرید.
آسیب دیواره جانبی لاستیک
یکی دیگر از رایج ترین انواع آسیب لاستیک در دیوارههای جانبی رخ میدهد. آسیب دیواره جانبی تایر به هر نوع ترک خوردگی یا شکافی گفته میشود که در کنارههای لاستیک به دلایل مختلفی رخ می دهد. استفاده از مواد شیمیایی در هنگام تمیز کردن لاستیک یا گرم شدن بیش از حد لاستیک و فرسودگی تایر نیز جزو دلایل اصلی این اتفاق هستند. افتادن در چالهها با سرعت زیاد نیز از دیگر دلایل رایج ترکهای دیواره کناری است.
این نوع خطرات اغلب می تواند منجر به ترکیدگی لاستیک شود که باعث تصادفات جدی می شود. با حفظ و تنظیم فشار باد لاستیک، رانندگی با احتیاط و اجتناب از استفاده از مواد شیمیاییای که برای لاستیک طراحی نشدهاند، میتوان از این مشکلات جلوگیری کرد. رانندگی با لاستیک آسیبدیده در دیواره جانبی می تواند باعث ترکیدن آن و در نتیجه تصادف جدی شود. دیوارههای جانبی لاستیک به گونهای ساخته شدهاند که برای مقاومت در برابر فشاری که تحت آن قرار میگیرند مقاوم باشند، اما همچنان مستعد انواع مختلف آسیبها هستند. به این نوع آسیب اصطلاحا «دو پوسته شدن لاستیک» گفته میشود.
برآمدگی یا پارگی در دیوارهی جانبی لاستیک به این معنی است که ساختار داخلی لاستیک آسیب دیده است که معمولا در اثر ضربه ایجاد میشوند و تایر فورا باید تعویض شود. از آنجایی که در تولید دیوارههای کناری لاستیک از سیم استفاده نمیشود، احتمال این اتفاق نیز بهتبع بالا میرود. این فرایند باعث میشود که یکپارچگی ساختاری دیواره جانبی تایر در نقطه ضربه ضعیف شود و فشار هوای لاستیک باعث بیرونزدگی چیزی شبیه به حباب میشود.
با وجود اینکه دیواره لاستیکها بسیار محکم هستند و به گونهای ساخته شدهاند که فشار زیادی را تحمل کنند، اما آسیب دیواره لاستیک چیزی نیست که بتوانید آن را تعمیر کنید، زیرا به طور قابل توجهی یکپارچگی ساختاری لاستیک را تضعیف میکند. بهترین کار در این شرایط تعویض لاستیک با تایر زاپاس یا رانندگی با احتیاط تا رسیدن به نزدیکترین تعمیرگاه است. حتی ادامه رانندگی برای مدتی کوتاه نیز میتواند خیلی سریع زخم لاستیک را بدتر کند.
ترک خوردگی لاستیک
ترکخوردگی در لاستیکهای شما میتواند روی دیوارهی لاستیک شما یا معمولا روی سطح لاستیک که در تماس با جاده است ظاهر شود. این اتفاق میتواند ناشی از شرایط بد جاده، فرسودگی در طول زمان و حتی قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراءبنفش خورشید باشند. اگرچه ترکهای جزئی در آج یا دیوارههای جانبی لاستیک شما در بیشتر موارد بهطور فاجعهبار خطرناک نیستند، اما نشاندهنده از دست دادن چسبندگی، کاهش هندلینگ و مستعد گسترش ترکها و بریدگیهای بیشتر در صورت عدم توجه هستند. از آنجایی که ترکها را نمی توان به طور موثری تعمیر کرد، جایگزینی لاستیک بهترین گزینه است.
با بررسی لاستیکهایتان به راحتی میتوانید بفهمید که آیا لاستیکهایتان ترک خورده است یا خیر. هنگامی که لاستیک های خود را از نظر ترکخوردگی بررسی می کنید، مطمئن شوید که هم سطح بیرونی، هم داخل شیارهای آج و هم دیواره جانبی را بررسی کرده اید. ترک خوردگی لاستیک بهنوعی میتواند چراغ خطری برای شما باشد چرا که همین ترکهای جزئی و ریز ممکن است جرقهای برای شروع یک فاجعه باشد.
چگونه ترک های لاستیک را تعمیر کنیم؟ درست مانند بریدگیها و برآمدگیها، ترکهای لاستیک را نمیتوان به طور صحیحی تعمیر کرد. به این معنی که پس از مشاهده ترکهای قابل توجه باید در اسرع وقت لاستیکهای خود را تعویض کنید. هر چه بیشتر ترکهای لاستیک را رها کنید و بیشتر با آنها رانندگی کنید بدتر میشوند، بنابراین تعویض لاستیک را پشت گوش نیاندازید.
سایش نامنظم آج لاستیک
یکی دیگر از انواع آسیب لاستیک که ممکن است شما را گریبانگیر کند، سایش نامنظم آج لاستیک است. انواع مختلفی از سایش نامنظم وجود دارد که رایج ترین آن ها ساییدگی دوطرفه، ساییدگی یک طرفه و ساییدگی مرکزی لاستیک است. هر سه نوع این سایشها می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کشش و هندلینگ شود که همه آنها دلایل مختلفی دارند. لاستیک سایی نامنظم اکثرا در محور جلو، خود را نشان میدهد.
ساییدگی دوطرفه نتیجه استفاده معمولی از لاستیک است، اما در صورت جدی شدن باید مورد توجه قرار گیرد. علت این امر این است که طرفین بیرونی بلوک های آج لاستیک سریعتر از وسط تایر فرسوده میشوند، زیرا آنها بیشتر به سطح جاده ساییده میشوند و دلیل آن معمولا کم باد بودن لاستیک است.
سایش یکطرفه ناشی از ناهماهنگی چرخها در محور خود است و بسته به اینکه چرخها در چه سمتی قرار دارند، ممکن است سایش در لبه بیرونی یا داخلی تایر رخ دهد. این اتفاق باعث سایش ناهموار در یکطرف تایر می شود که خوردگی نامنظم تایر را تشدید می کند.
بزرگترین علت سایش یک طرفه لاستیک، تنظیم نبودن سیستم تعلیق است. دلایلی که باعث سایش یک طرفه لاستیک می گردد؛ از تبعات این مشکل میتوان به انحرافات خودرو و تایر در جاده که می تواند باعث برخورد لاستیک به جدول و دیگر موانع شود، همچنین مشکل در ترمزگیری و فرمانپذیری اشاره کرد. میزان نبودن فرمان نیز از دیگر دلایل این معضل است. بنابراین از تنظیم بودن سیستم تعلیق خودرو و بالانس بودن چرخها مطئن شوید.
سایش مرکزی زمانی رخ میدهد که مرکز آج لاستیک شما بیشتر از بقیه سطوح لاستیک با زمین در تماس باشد و آج در وسط لاستیک بیشتر ساییده شود که معمولا ناشی از باد کردن بیش از حد لاستیک ها است. هرچه فشار هوای داخل لاستیک بیشتر باشد، قسمت مرکزی سطح لاستیک سطح اصطکاک بیشتری دارد و بیشتر خورده میشود.
ساییدگی نامنظم آج را چگونه رفع کنیم؟ شما نمی توانید آج های فرسوده لاستیک ها را تعمیر کنید. یکی از راه حلهای مکانیک ها برای حل این مشکل، تعویض لاستیک های سالم محور دیگر با لاستیک های ساییده شده است که ما آن را پیشنهاد نمیکنیم. بنابراین تنها راه حل برای سایش نامنظم آج نیز، تعویض لاستیک آسیب دیده است.
اشکال در رینگ
بررسی نقطه تماس بین لاستیک و رینگ نیز هنگام صحبت از آسیبهای تایر، مسئله بسیار مهمی را مشخص می کند. اگر رینگ و لاستیک به درستی با هم تماس نداشته باشند، احتمالا آسیبی وارد می شود که می تواند منجر به افت فشار باد لاستیک و باعث خطر شود. عملکرد اصلی رینگ های لاستیک ها این است که نقش یک پایهی محکم را برای لاستیک های ماشین را ایفا کند. یک رینگ خوب در کاهش اصطکاک، هندلینگ و همچنین مسافت پیموده شده تفاوت ایجاد می کند.
این اتفاق اغلب بر اثر وارد شدن ضربه شدید بر اثر برخورد با جدول یا افتادن در چاله با سرعت زیاد رخ میدهد. با اطمینان از اینکه لاستیک ها در تراز توصیه شده قرار می گیرند و اندازه صحیح لاستیک روی رینگ نصب می شود، می توان از این نوع آسیب جلوگیری کرد. یک رینگ معیوب یا شکسته می تواند باعث آسیب های جبران ناپذیری شود. حتی اگر ترک جزئی هم روی رینگ ها مشاهده کردید بهتر است برای تعویض آن ها اقدام کنید اما اگر مطمئن نیستید که آیا رینگ ها نیاز به تعویض دارند یا خیر، از یک مکانیک کمک بگیرید.
نکات مهم جهت پیشگیری از آسیب به لاستیک
بازرسی روزانه لاستیک
نباید سلامت لاستیکهای خود را به شانس بسپارید. شما بهعنوان یک راننده باید لاستیکهای خود را به صورت روزانه بررسی کنید. به دنبال هرگونه آسیب یا فرسودگی غیرعادی لاستیک باشید. اگر هریک از موارد بالا را در تایرها مشاهده کردید، یک لاستیک خطرناک دارید که باید فورا در پی رفع مشکل باشید.
چک کردن فشار باد تایر
فشار باد تایرهای خود را قبل از رانندگی یا حداقل هر دو هفته یکبار چک کنید. برای چک کردن فشار باد لاستیک، یک فشار سنج برای خود تهیه کنید تا هربار مجبور به مراجعه به آپاراتی نباشید. به دفترچه راهنمای مالک یا برچسب روی درب سمت راننده نگاه کنید تا فشار لاستیک مورد نیاز برای وسیله نقلیه خود را پیدا کنید.
بالانس دورهای تایرها
اگر تایر های خودرو بالانس نباشد، احتمال ساییده شدن لاستیک خودرو افزایش پیدا کرده و به جلوبندی خودرو آسیب وارد خواهد کرد. یکی از نشانههای بالانس نبودن تایر خودرو، لرزش فرمان در سرعتهای بالای ۱۰۰ کیلومتر است. بهتر است هر ۱۵ الی ۲۰ هزار کیلومتر نسبت به بالانس کردن تایرهای خود اقدام کنید.
کلام آخر
رانندگی فقط پشت فرمان نشستن و فشار دادن پدال گاز و ترمز نیست. اهمیت به سلامت خودرو، به خصوص تایرها نقش مهمی در تضمین امنیت شما و سرنشینان دارد. چرا که شما بهعنوان راننده نسبت به جان سرنشینان خودرو مسئول هستید. هر چقدر هم شما راننده خوبی باشید و دوستانتان شما را مایکل شوماخر صدا کنند، باز هم بی اهمیتی به سلامت خودرو و صرفا سوار شدن به آن، فقط بی تجربگی شما را نشان میدهد. پس راجعبه به آن حساس باشید و نسبت به مشکلات خودرو و بهخصوص تایر بی توجه نباشید.